Kolonilerin ilkbahar muayene ve kontrollerinden
amaç; arıların kışı nasıl geçirdiklerini, kovanda mevcut gıda miktarını, ana
arının var olup olmadığını, var ise yumurtlama durumunu, işçi arı miktarını,
kovanda küflü petek olup olmadığını, kovanlara arız olan hastalık ve
zararlıların bulunup bulunmadığını kontrol etmek için kovanı açıp muayene
etmektir.
26 Mart 2013 Salı
22 Mart 2013 Cuma
Arı hastalıkları kireç hastalığı
Etmeni Ascosphaera
apis adlı bir fungus (mantar) olan yavru hastalığıdır. Hastalıklı larvalar
mumyalaşmış olup siyahımsı, gri veya beyaz renktedirler. Hastalığın ilk
dönemlerinde beyazlaşmış larvalar iki parmak arasında ezilebildiği halde ileri
dönemde pirinç tanesi gibi sertleşerek arılar tarafından kovan önüne ve uçuş
tahtası üzerine atılırlar.
Hastalığın etmeni
olan sporlar toprak altında ve değişik ortamlarda 15 yıl etkinliğini
sürdürebildiğinden ve rüzgarla sürüklenebildiğinden bu hastalıkla daha çok
kültürel önlemlerle mücadele edilerek başarılı sonuçlar alınabilir.
Hastalığa neden
olan fungus, yeterli havalandırmanın olmayışı sonucu kovanda biriken CO2 ve
nemli ortamda gelişir. Bu nedenle kovanlar sehpalar üzerine yerleştirilerek
havalandırma sağlanmalı ve nemden korunmalıdır. Kireç hastalığına karşı
alınabilecek bir başka önlem, hastalığa yakalanan kolonilerin ana arılarının
hastalığa yakalanmayan kolonilerden üretilen yeni ana arılarla
değiştirilmesidir.
Zayıf koloniler
hastalığa daha hassastırlar. Bunun için güçlü kolonilerle çalışmak en iyi
kültürel yöntemdir. Kolonilerin beslenmesi ve arılara doğal nektar kaynağı
sağlanması da bu hastalığa karşı etkin bir mücadele yöntemidir. Kolonide stres
oluşturan açlık, üşütme ve rahatsız etme gibi durumlar yanında bölme yaparak
koloni işçi arı varlığının azaltılması, gereksiz ve yanlış antibiyotik
kullanarak larvanın sindirim sistemindeki faydalı floranın tahrip edilmesi
kireç hastalığının ortaya çıkmasına veya şiddetinin artmasına neden olan
uygulamalardır. Bu uygulamalardan kaçınmak, güçlü koloniler ve genç ana
arılarla çalışmak alınabilecek en iyi koruma tedbirleridir.
Kireç hastalığının
tedavisinde koloni şartlarında uygulanan ilaçlı mücadele denemelerinden bugüne
kadar tatmin edici olumlu sonuçlar alınamamıştır.
21 Mart 2013 Perşembe
Arı hastalıkları Avrupa Yavru Çürüklüğü
Avrupa Yavru
Çürüklüğü
Dünyada en yaygın görülen hastalıklardan
biridir. Hastalığın etmeni en son yapılan sınıflandırmaya göre Melisococcus
pluton adında bir bakteridir. Hastalıkta diğer bazı (sekonder) bakteri türleri
de görülür ancak bunlar doğrudan hastalık oluşturmazlar fakat ölü larvanın
kokusu ve kıvamı üzerinde etkili olurlar.
Hastalığın Belirtisi
Hastalığın kendine özgü kokmuş et ya da balık
kokusunu andıran kokusu kovan açıldığında algılanabilir. Açık yavru döneminde
ölmüş larvalar koyu kahverengi ve siyaha yakın renktedir ve larvadaki renk
değişimi önemli bir belirtidir. Hastalığın çok şiddetli seyrettiği durumlarda
kapalı yavru gözlerinde de görülebilir. Ölmüş larva bir çöple çekildiğinde
Amerikan yavru çürüklüğünde görülen ipliksi uzama görülmez, kolayca petek
hücresinden çıkartılabilir. Genellikle, Amerikan yavru çürüklüğü kapalı yavrularda
görülürken Avrupa yavru çürüklüğü açık yavrularda görülür.
Mücadelesi
Amerikan yavru çürüklüğündeki uygulamanın
aksine şiddetli durumlar hariç, bu hastalıkta arıların ve yavru peteklerin
imhasına gerek yoktur. Koloninin ana arısı bir süre kovan içerisinde
kafeslenerek yumurta atması engellenir. Oxytetracycline, erythromycin veya
diğer antibiyotik uygulamaları ile tedavi edilebilir. Ancak, antibiyotik
kullanımı konusunda mutlak surette bir uzmanın görüş ve önerileri alınmalıdır.
Çünkü antibiyotikler belli aralıklarla, belli dozlarda ve belli bir süre için
kullanılması gereken maddelerdir. Aksi halde arı kolonisine, aile bütçesine ve
balın kalitesine zarar verilir. Antibiyotik verilen kovanın balı uzun bir süre
tüketilmemelidir. Örneğin bu sürenin oxytetracycline grubu için en az 8 hafta
olmasına karşın diğer antibiyotik grupları için 1 yıla kadar çıkabilir.
Arılıkta
kullanılan ekipman ve hastalıklı kolonilerin boş kovanları 50 lt suya 1 kg
soda veya 1/1'lik amonyum klorid
eriyiği ile dezenfekte edilmelidir.
Yavru Çürüklüğü
Hastalıklarından Korunma
Gerek Amerikan yavru çürüklüğü gerekse Avrupa
yavru çürüklüğü hastalıklarından korunmak için;
* Arılık her zaman temiz ve düzenli olmalıdır.
* Arı ve ana arı
satın alırken alımlar, sağlık belgesi veren ve güvenilir kurumlardan
yapılmalıdır.
* İkinci el
alet-ekipman alındığında bunlar dezenfekte ve sterilize edilmelidir.
* Amerikan yavru
çürüklüğü hastalığının bulaşmasını ve yayılmasını sağlayan bakteri sporları bal
içinde yıllarca yaşayabildiğinden arılar kaynağı belli olmayan ya da hastalık
geçirmiş arılıklardan elde edilen ballarla beslenmemelidir.
* Kaynağı belli
olmayan oğullar arılığa alınmamalıdır.
* Arılıkta
yağmacılığa meydan verilmemelidir. Kovanların yerleşme düzeni arıların yanlış
kovanlara girmelerini önleyecek şekilde olmalıdır. Bunun için kovanların uçuş
delikleri farklı yönlere bakmalı ve kovanlar arası mesafe 1-2 m'den az
olmamalıdır. Mümkünse bu mesafe artırılmalıdır.
* Koloniler
arasında petek alış-verişi yapılırken dikkatli davranılmalıdır.
* Mümkün olduğunca
eski petek kullanmaktan kaçınılmalıdır.
* Koloniler nektar
ve polen kaynağı yönünden zengin bölgelerde tutulmalı, hastalık riski bulunan
yerlere arı götürülmemelidir.
* Koloniler
sürekli kontrol edilmeli, hastalığın yayılmasını önleyen en etkili yolun erken
teşhis olduğu unutulmamalıdır.
20 Mart 2013 Çarşamba
Arı bakımı dip tahtası kontrolü ve temizliği
Arıların uçuşa
çıktıkları zamanlarda kovan dip tahtası temizliği yapılabilir. Dip tahtası
üzerinde görülen kırıntı ve artıklar incelenerek koloninin durumu hakkında
bilgi edinilmeye çalışılır. Bazen hava şartları kovanın dışarıda tamamen
açılmasına elverişli olmaz. Hava sıcaklığının yeterli olmadığı bu günlerde
petek gözleri içerisinde bulunan larvaların (kurtçukların) üşüyüp ölmesini
engellemek için ilkbahar başlarında sadece dip tahtası üzerinden incelemeler
yapılabilir. Ayrıca üzerinde nem ve su biriken dip tahtalarının acilen
değiştirilmesi gerekir.
Bazı kovanlarda
dip tahtası kovan gövdesinden ayrı bir parça halindedir. Bu çeşit kovanların
temizliği sırasında temiz bir dip tahtası bulundurularak dip tahtası
temizlenecek olan kuluçkalık bunun üzerine oturtulur. Dip tahtası ayrı olmayan
kovanların temizliği ise 16-20 oC civarında günün ılık ve güneşli saatlerinde
yapılmalıdır. El demiri veya spatula yardımı ile dip tahtası üzerindeki mum
kırıntıları ve diğer artıklar temizlenir. Ancak, alınan artıklar sağa sola
atılmamalı ve belli bir yerde toplanarak gerekirse yakılmalıdır. Aksi halde,
yağmacılık ve hastalıklar için uygun ortam hazırlanmış olunur.
12 Mart 2013 Salı
Arı bakımı çerçeve kontrolü
Çerçeve
kontrolünde küflü, aşırı esmerleşmiş ve kırık petekli çerçeveler kovandan
çıkartılarak yerine önceki yıldan kalan temiz çerçeveler yerleştirilir.
İşlenmiş petek yoksa verilecek temel petekli çerçeve en sona konur. Kırık
çerçeveler kovanda bırakılırsa arılar burada yapacakları onarım sırasında erkek
arı gözü yaparak kolonide erkek arı mevcudunun artmasına sebep olurlar.
Esmerleşmiş ve küflü peteklere ana arı istekli yumurta bırakmaz bu da koloninin
zayıflamasına ve ürün kaybına neden olur. Eğer kovan içindeki mevcut arı
miktarı çerçeveleri dolduramazsa boş çerçeveler alınarak alan daraltılır.
Çerçeve kontrolü sırasında kovandan dışarı
çıkartılan çerçeve, kovan üzerinde tutulmalı ve sağa-sola kaydırılmalıdır. Aksi
halde ana arının kontrol edilen çerçevede bulunması durumunda ana arının kovan
dışına düşmesine neden olunabilir. Bu işlemler sırasında koloninin üşütülmemesi
için kovan uzun süre açık tutulmamalıdır.
10 Mart 2013 Pazar
Arı bakımı ve takviye verme
Arı kolonilerinin
ilkbahar bakımından sonra yazın da bakım ve kontrolleri devam etmektedir. Yaz
mevsiminde yapılan işlerin başında koloni geliştikçe çerçeve verme, zayıf
kolonilerin takviyesi, güçlü kolonilere kat verme ve flora takibi gibi işler
gelir.
Herhangi bir
nedenle koloni içindeki arı mevcudunun azalması durumunda kuvvetli kolonilerden
takviye çerçeveler alınarak zayıf kolonilere verilir. Kapalı yavru gözlü
çerçeveler arısıyla birlikte, koku vermek suretiyle zayıf koloniye verilebilir.
Koku vermenin amacı, arılı çerçevelerin kolonideki arılarla bu çerçeve üzerinde
bulunan diğer koloniye ait arıların birbirlerini öldürmesini önlemektir.
7 Mart 2013 Perşembe
Arı bakımı çerçeve kat verme
Arılarda gelişme
faaliyetinin başlamasıyla birlikte petek örme faaliyeti de başlar. Bu dönemde
kovana yeni temel petekler verilmesi gerekir. Çerçevelere iki yandan iki delik
açılarak tel takıldıktan sonra temel petek takılır ve temel petekli yeni
çerçeve koloniye verilir. Çerçevenin koloniye verilmesinde dikkat edilmesi
gereken husus; yeni verilen çerçevenin sondan ikinci çerçeve olarak verilmesi
ve yavru üretim sahasının bölünmemesidir.
Kuluçkalık dolduğu
zaman kovana kat (ballık) verilmesi gerekir. Kat verilirken kuluçkalıktan
yanlardan ballı çerçevelerden en az 2 çerçeve kata alınır, yerlerine yeni
çerçeve verilir. Ballı petekler yanında bir-iki yeni çerçeve daha verilen kat
kuluçkalığın üzerine konulur. Birinci kat dolduğu zaman ikinci kat kuluçkalığın
üzerine yerleştirilir ve birinci kat onun üzerine alınır. Bu şekilde arılar
yeni petekleri daha iyi ve daha çabuk işler. Ballıklardaki bal yeteri kadar
sırlanıp olgunlaştığında bal hasadı yapılabilir.
5 Mart 2013 Salı
Ana arının kalitesine etki eden faktörler
Aynı arılıkta tutulan aynı ırka mensup koloniler eşit
koşullarda aynı performansı göstermeyebilirler. Bu durumda verimsiz olan
koloniler herhangi bir hastalık taşımıyorlarsa verimsizliğin nedeni doğrudan
ana arı ile ilgilidir. Bu durumda ana arı ya yaşlı ya da kalitesizdir. Ana arı
yetiştiriciliğinde kaliteli ana arı elde edilebilmesi için aşağıdaki kurallara
dikkat edilmesi gerekir.
Larva Yaşı
Döllü yumurtadan oluşan ana arı ve işçi arı birbirinden
çok farklı özellikler gösterirler. Bunun tek nedeni ana arı olacak larvanın
işçi arı olacak larvaya göre daha ilk andan itibaren sürekli daha zengin ve daha
sık arı sütü ile beslenmesidir. Bu nedenle transfer edilecek larvanın mümkün
olduğunca genç olması, başka bir ifadeyle işçi arı olmaya yönelik beslenmemiş
olması gerekmektedir. Larvanın yaşı büyüdükçe ana arının kalitesi düşmektedir.
12-24 saatlik larvalar transfer için en uygun larvalardır. 24 saatten daha
yaşlı larvaların transfer edilmesi durumunda ana arının kalitesi yanında larva
kabul oranı da düşmektedir.
4 Mart 2013 Pazartesi
Ana arının görevi
İyi bir ana arı
günde ortalama 1500 yumurta bırakmalıdır. Bu rakam bazı ırklarda 3000’e kadar
çıkabilir. Ana arının bir günde yumurtlayabileceği yumurtaların ağırlığı kendi
ağırlığı kadardır. Yumurtlamaya iklim, mevsim, kovan içi sıcaklık, ana arının
yaşı ve beslenmesi etkili olmaktadır. Dışarıda bulunan polen kaynaklarının
zenginliği ana arının yumurtlamasını olumlu yönde etkiler ve ana arı yumurta
miktarını hemen hemen buna göre ayarlar. Ana arı beslenip büyütülebilecek kadar
yumurta bırakmaya dikkat eder. Ana arı bütün bir yıl yumurtlar fakat
Kasım-Aralık aylarında birkaç hafta için yumurtlamayı keser. Daha sonra gerekli
gördüğü miktarda yumurtlamaya devam eder. İyi bir ana arı yılda 200.000 yumurta
bırakabilir.
Ana arı küçük
petek gözlerine döllü, büyüklerine ise dölsüz yumurta bırakır. Döllü
yumurtalardan işçi dölsüzlerden ise erkek arılar meydana gelir. Ancak bazı
hallerde büyük ve küçük iki petek gözü yanyana olduğunda ana arı şaşırıp büyük
göze döllü yumurta bırakabilmektedir. Böylece arı ailesindeki erkek dişi
oranını küçük ve büyük petek gözleriyle işçi arılar tayin etmektedir. Ayrıca
herhangi bir nedenle kovanda ana arının bulunmaması durumunda işçi arılar hemen
bir ana arı gözü (yüksük) oluşturarak döllü yumurtalardan birisini bu göze
taşırlar ve ana arı adayını arı sütüyle beslerler.
Ana arı ile ilgili
bulgular ve değerlendirilmesi:
-Kovan açıldığı
zaman kovandaki ergin arı az, yavrular hiç yoksa ya da çok az ise, ana uzun
süre önce ölmüş demektir.
-Kovanda
mühürlenmiş yavru gözleri var, fakat genç yavru ve yumurta yoksa ana arı yakın
bir zamanda ölmüştür.
-Yumurtalar
düzensiz, gelişi güzel ve dağınıksa, aynı zamanda erkek arı gözlerine de
rastlanırsa ana arı yaşlanmıştır.
-Kovanda ana arı
ve yavrulu çerçeve mevcut, ama ana arı düzensiz yumurtluyorsa, yani bir
çerçeveyi doldurmadan diğerine atlıyorsa yaşlanmıştır ya da genetik kapasitesi
düşük demektir.
-Kovanda yavru
yok, fakat henüz fazla irileşmemiş bir ana arı varsa kovan anasını
değiştirmiştir. Yakın bir gelecekte bu ana çiftleşerek yumurtlamaya
başlayacaktır.
-Kovandaki arı
populasyonu iyi, kuluçkalıktaki petekler kapalı yavru gözler ile kaplı ise ana
gen ve iyi demektir.
Normal koşullar
altında her arı ailesinde sadece bir adet ana arı bulunur. Görevi,
yumurtlayarak yeni nesillerin meydana gelmesini ve koloninin sürekliliğini
sağlamaktır. Ana arının vücut yapısı ince ve uzun, rengi diğer bireylere göre
daha açık ve parlaktır. Özellikle kolonide yavru yetiştirme aktivitesinin
yüksek olduğu dönemlerde karın çok uzundur.
Ana arı,
genellikle kendisini çevreleyen, temizliği ve beslenmesiyle ilgilenen bir grup
işçi arı arasında görülür. Yaşamı süresince sadece çiftleşme amacıyla ya da
koloninin oğul vermesi durumunda kovan dışına çıkar. Kendi kendine beslenemez.
Beslenmesi, bakıcı işçi arıların ağzına arı sütü vermeleri şeklinde olur. Tek
görevi yumurtlamaktır. Ana arı işçi arıya göre daha uzun ve daha az çentiği
bulunan iğneye sahiptir. Bu nedenle iğnesini batırıp çıkararak defalarca
kullanabilir. Ana arı, iğnesini rakip ana arılara karşı kullanır.
Ana arı; ana arı
hücresi, ana arı memesi veya ana arı yüksüğü denilen özel bir göz içerisinde
gelişir ve gelişme süresi 16 gündür. Hücreden çıktıktan sonra ortalama 1 hafta
içinde güneşli, sıcak ve rüzgarsız bir günde ve öğleden sonra çiftleşme uçuşuna
çıkarak havada erkek arılarla çiftleşir. Değişik nedenlerden dolayı yeterli
sayıda erkek arıyla çiftleşemeyen ana arı daha sonraki günlerde 2-3 defa daha
çiftleşme uçuşuna çıkabilir. Çiftleşmesini tamamlayan ana arı kovanına döner ve
2-3 gün sonra yumurtlamaya başlar. Ana arı kovan içi ve kovan dışı şartlara ve
kalitesine bağlı olarak günde ortalama 1.500-2.500 adet yumurta
yumurtlayabilir.
Ana arı salgıladığı
feromonla işçi arıları etrafına çeker, kolonide birliği ve düzeni sağlar.
Feromon kokusunu algılayan işçi arılar kolonideki işleri düzenle yürütürler.
Aynı zamanda bu feromonlar işçi arıların yumurtalıklarının gelişmesini ve
kolonide yeni bir ana arı yetiştirmelerini önler. Herhangi bir nedenle ana
arısız kalan ve ana arı yetiştirme olanağı bulunmayan bir kolonide işçi
arılardan bazılarının yumurtalıkları gelişerek yalancı ana arı meydana gelir.
Yalancı ana arılar sadece dölsüz yumurta yumurtlayabileceklerinden koloni
zamanla erkek arılarla dolar ve söner.
Ana arıların
ortalama yaşam süreleri 3-5 yıl olmakla beraber 7 yıla kadar yaşayabilirler.
Ancak artan yaş ile birlikte giderek daha az yumurtlarlar ve daha fazla oranda
dölsüz yumurta bırakırlar. Bu nedenle teknik arıcılıkta genç, sağlıklı ve
verimli ana arılarla çalışmak esas olduğundan kolonilerin ana arıları her 1-2
yılda bir değiştirilmelidir.
1 Mart 2013 Cuma
Ana arıların üretim kolonilerine verilmesi
Çiftleştirme kutularında yumurtlamaya başlayan
ana arıların buralardan alınıp satılması veya başka yolla değerlendirilmesi
sürekli üretimlerde bir zorunluluktur. Yumurtlayan ana arıların diğer
kolonilere verilmesinde en önemli işlem, öncelikle koloninin hazır hale
getirilmesidir. Bunun için ana arının verileceği kolonide döllü veya dölsüz ana
arı ya da ana arı hücresi bulunmamalıdır.
Ana arının
verileceği kolonideki eski ana arı imha edildikten bir gün sonra ana arının
bulunduğu kafes yavrulu iki çerçeve arasına havalandırma ve besleme delikleri
ön ve arka tarafa bakacak şekilde yerleştirilir. Ertesi gün kek haznesinin
bulunduğu taraftaki çıkış deliği açılarak arıların keki yiyerek ana arıyı
çıkarmaları sağlanır. Bundan sonra kovan açılıp fazlaca kurcalanmamalı, ancak
2-3 gün sonra ana arı ve yumurta kontrolü yapılmalıdır.
Teknik arıcılıkta
yumurtlayan hazır ana arı kullanılması ana arı kayıplarında ya da yapay
oğullara ana arı kazandırılmasında önemli avantajlar sağlar. Ana arıların
yumurtlamaya başlamalarında 25-30 gün gibi zaman kazanılması, koloninin
kendisinin çıkardığı ana arının çiftleşememesi riskini ortadan kaldırması ve
orijini belli materyal kazanılmış olması bu avantajlardan bazılarıdır. Ancak,
önemli avantajlarına rağmen arıcılarımız arasında hazır ana arı kullanma
alışkanlığı yeterince yaygın değildir.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)